Emocje - zrozumienie różnorodności i ich wpływ na nasze życie
Jak się czujesz?
To pytanie, które często jest obecne w rozmowach z innymi. Jak zazwyczaj odpowiadamy? „Dobrze”, „ok”, „w porządku”, „tak sobie”, „źle”. Tak naprawdę istnieją dziesiątki emocji, ich barw, rodzajów.
| radość | zadowolenie | szczęście |
| wdzięczność | zakłopotanie | ekscytacja |
| rozczarowanie | ulga | bezsilność |
| poczucie winy | zmartwienie | satysfakcja |
| zadowolenie | szczęście | pożądanie |
| zakłopotanie | ekscytacja | duma |
| ulga | bezsilność | lęk |
| zmartwienie | satysfakcja | ból |
| szczęście | pożądanie | spełnienie |
| ekscytacja | duma | miłość |
Potrafisz nazwać jak się naprawdę czujesz? Może jesteś podekscytowana? Rozczarowana? Zaniepokojona? Usatysfakcjonowana? Z jaką częstotliwością używasz takich określeń? Jeśli nie masz z tym większego problemu, z łatwością rozróżniasz i nazywasz swoje stany emocjonalne, to mogę Ci serdecznie pogratulować ☺ Niestety większość ludzi stosunkowo rzadko zastanawia się, co tak naprawdę przeżywa, odczuwa. A nawet jeżeli uświadamia sobie co tam w emocjach „siedzi”, bagatelizuje uczucia, zaprzecza, umniejsza...
A przecież wszystkie emocje są ważne i potrzebne. Nie ma emocji dobrych i złych… co najwyżej są takie, które lubimy przeżywać i takie, których niekoniecznie lubimy doświadczać. Emocje powstały i ewoluowały, aby nas ostrzegać, chronić, pomagać przystosować się do tego, co się wokół nas dzieje. Na przykład strach może nas zmotywować do walki lub ucieczki przed niebezpieczeństwem, pomaga nam zmobilizować się do działań, np. przed ważnym zadaniem czy egzaminem. Emocje pomagają ocenić możliwości działania, motywują do zachowań. Pozwalają nam tworzyć i utrzymywać bliskie relacje z innymi. Okazywanie miłości może nas zbliżyć do innych. Przeżywanie smutku oznacza, że doświadczamy straty. Emocje pokazują co dla nas ważne, na czym nam zależy. Pomagają zadbać o naszą przestrzeń, nasz komfort, np. złość najczęściej podpowiada nam, że ktoś narusza nasze granice, że coś dzieje się niezgodnie z naszym systemem wartości. To takie nasze drogowskazy życiowe.
Przeżywanie emocji jest złożonym procesem. Obejmuje kilka elementów: interpretację zaistniałego zdarzenia, reakcję fizjologiczną (a więc poziom pobudzenia organizmu, zmiany cielesne) oraz przygotowanie organizmu do działania.
Mimo, iż przez wiele lat stany emocjonalne kojarzono z sercem, dziś wiemy, że to mózg jest organem związanym z ich powstawaniem. Wiedza o tym, jak funkcjonuje nasz umysł jest niezwykle istotna podczas pracy z emocjami. Nasz mózg składa się z trzech części: mózgu gadziego, ssaczego oraz naczelnego. Mózg gadzi (trzewiowy) to najbardziej prymitywna część odpowiadająca za nasze przeżycie, kontroluje podstawowe funkcje ciała i procesy życiowe, m.in. oddychanie, krążenie, metabolizm. To on wywołuje reakcje obronne, gdy pojawia się niebezpieczeństwo. Działa poza naszą świadomością. Następny w kolejności ewolucyjnej jest mózg ssaczy (mózg czujący), czyli układ limbiczny, który odpowiada za powstawanie emocji. Cały czas ocenia napływające bodźce. Jeśli uzna, że aktualny stan rzeczy jest dla nas dobry, będzie nas motywował, by ku temu podążać, jeżeli zaś oceni ten stan jako nieprzyjemny, będzie nas skłaniał do unikania. Dzięki układowi limbicznemu jesteśmy w stanie tworzyć bliskie związki, przywiązywać się do innych istot. Mózg ssaczy zapamiętuje emocje w związku z daną sytuacją. Ostatnią – najmłodszą ewolucyjnie - częścią mózgu jest kora nowa, czyli tzw. mózg myślący. Dzięki niej tworzymy nowe skojarzenia, myślimy, planujemy, przewidujemy. To procesy, dzięki którym nie musimy działać wyłącznie na aktualną sytuację. Kora przedczołowa odpowiada za regulację emocji i naszego zachowania, uspokaja nieco mózg ssaczy, umożliwiając różne interpretacje doświadczanych sytuacji.
Tak więc emocje są naszą reakcją na to, jak widzimy, interpretujemy, oceniamy sytuacje, ludzi czy relacje. To naturalny element naszego funkcjonowania. Aby być bliżej emocji, a więc bliżej siebie – warto się z nimi skontaktować. Na początek spróbuj uświadomić sobie, co przeżywasz w danym momencie, zaobserwuj, co się dzieje z Twoim ciałem, jak reaguje, postaraj się nazwać emocje (możesz posłużyć się tabelką zamieszczoną na początku artykułu). To taki pierwszy krok w naszej emocjonalnej przygodzie. Na kolejne przyjdzie pora 🙂.